làm thế nào để cảm thấy bình yên và an tâm hơn trong mối qua hệ?
Một câu hỏi mình hay nhận được là: “làm thế nào để cảm thấy bình yên và an tâm hơn trong mối qua hệ?”. Đáp án rất đơn giản: “xây dựng RANH GIỚI CÁ NHÂN” (Boundaries)
Trước khi đi tới hôn nhân, mình và chồng đã có một buổi nói chuyện nghiêm túc về 3 ranh giới không thể xâm phạm của mỗi người. Chúng mình chia sẻ chân thành để nhận thức rõ và đảm bảo có thể đáp ứng 3 điều trên cho nhau thì mới quyết định bước tiếp. Đến giờ, khi đã kết hôn được 4 năm, chúng mình vẫn ghi nhớ 3 điều này, giống như ghi nhớ quy tắc một trò chơi - hiển nhiên, không cần bàn cãi. Nhờ vậy, mình luôn thấy yên vui và thư thái trong mối quan hệ, vì chồng mình hiểu luật chơi và chia sẻ chung thế giới quan với mình.
Một khu vườn nhỏ cần có hàng rào để được bảo vệ khỏi những tác động xấu bên ngoài, để cây cỏ có thể phát triển xanh tươi và hoa lá nở rộ. Tương tự, ranh giới cá nhân giúp chúng ta bảo vệ “khu vườn tâm hồn” của mình, giữ cho nó luôn tươi đẹp và tràn đầy sức sống. Đó là những nguyên tắc, giới hạn mà chúng ta tự đặt ra để bảo vệ cảm xúc, sức khỏe tinh thần và mối quan hệ lành mạnh. Thông qua ranh giới cá nhân, ta hướng dẫn cho mọi người cách mà ta muốn được đối xử.
Có một sự thật là, kể cả những người thân yêu nhất, cũng không hiểu hết được bạn. Thay vì trách cứ hoặc tổn thương vì mình không được đối xử như cách mình mong, sao chủ động nói ra cảm nhận và nhu cầu bản thân? Mình có một cô bạn thân thuộc kiểu passive aggressive (tạm hiểu là gây hấn thụ động). Cô ấy không hề có ranh giới cá nhân, ai nhờ vả gì cũng cố mà đáp ứng để rồi giữ trong lòng những bất mãn, khó chịu. Cho đến ngày cảm xúc bị dồn nén thì mới bộc phát thành hành động không kiểm soát. Cô ấy đã phải chia tay bạn trai sau nhiều lần mâu thuẫn như vậy.
Theo nhà tâm lý Tina Gilbertson, passive aggressive và people-pleasing là chiến lược ta dùng khi nghĩ mình không xứng đáng nói ra ý kiến hoặc sợ phải thẳng thắn và cởi mở. Hành vi ấy phần nhiều đều có trong mỗi chúng ta, khi ta được lớn lên trong môi trường thiếu giao tiếp cởi mở vì sợ làm mất lòng đối phương.
Nhưng chia sẻ suy nghĩ, cảm nhận của bản thân và đặt ra ranh giới không hề làm xa cách hoặc tổn hại mối quan hệ như ta lo sợ. Trái lại, nó giúp mọi người hiểu và tôn trọng lẫn nhau hơn. Khi bạn biết rõ giới hạn của mình, bạn sẽ biết cách yêu thương và quan tâm đúng cách. Ta đâu thể mong đợi người kia hiểu và tôn trọng mình nếu ta không nói ra? Họ đâu biết đọc suy nghĩ của ta đâu.
Vậy làm thế nào để thiết lập ranh giới cá nhân?
1. Lắng nghe bản thân: Hãy dành thời gian lắng nghe những cảm xúc và nhu cầu của chính mình. Điều gì khiến bạn hạnh phúc? Điều gì làm bạn mệt mỏi? Đâu là giá trị bạn muốn giữ cho bản thân?
2. Giao tiếp nhẹ nhàng và rõ ràng: Khi bạn đã hiểu rõ mình cần gì, hãy chia sẻ điều đó với những người xung quanh một cách chân thành và rõ ràng. Lưu ý là ranh giới của ta không nên tập trung vào kiểm soát hay chỉ đạo hành vi của người khác mà nên hướng về hành vi của chính bạn, về điều gì bạn có thể hoặc không thể chấp nhận.
Một vài ví dụ ranh giới cá nhân lành mạnh bạn có thể áp dụng:
1. Ranh giới cảm xúc:
- Mình không muốn nói về chủ đề này lúc này.
- Mình đang cảm thấy không ổn, cần thời gian một mình.
2. Ranh giới mối quan hệ:
- Mình không thích sự không trung thực, nên bạn có thể chia sẻ thành thật với mình nhé.
- Khi em làm việc xong, em cần 15 phút nằm yên nghỉ ngơi, đừng quấy rầy em lúc này nhé.
3. Ranh giới vật lý:
- Đừng chạm vào tôi như thế.
- Cám ơn, nhưng mình không có nhu cầu được nhận xét về ngoài hình.
4. Ranh giới giao tiếp:
- Mình không thích nghe những lời lớn tiếng đâu.
- Tôi sẽ không phản hồi nếu bạn tiếp tục thể hiện sự thiếu tôn trọng.
5. Ranh giới thời gian:
- Cảm ơn lời mời của bạn, nhưng mình có kế hoạch rồi. Hẹn bạn lần tới nhé.
- Mình có thể giúp bạn trong 1 tiếng, sau đó mình phải hoàn thành việc riêng của mình.
Còn bạn, những câu nào bạn hay sử dụng?
Tóm lại, khuyết thiếu đi ranh giới cá nhân là một biểu hiểu của sự thiếu yêu thương và tôn trọng chính mình. Vậy nên, bắt đầu từ hôm nay, hãy học cách lắng nghe cảm xúc, nhu cầu của bản thân và tập nói ra những ranh giới. Ban đầu có thể thật khó khăn, vì ta chẳng bao giờ muốn phải làm ai thất vọng hết.
Nhưng bạn biết không, một lời chia sẻ thành thật đúng lúc, dù là “chối từ”, cũng có ý nghĩa hơn ngàn lần “đồng ý” nhưng chẳng thể thực hiện trọn vẹn và thành tâm.
